Docenten worstelen met leerlingcontact social media

De ramp voltrok zich in luttele seconden, op het Sint Ursula in het Limburgse Horn. Met één klik werd een complete klas van deze middelbare school via Whatsapp getrakteerd op een foto van het geslachtsdeel van hun leraar. Een 'ongelukje' van zijn kant, heette dat. Maar het kiekje, bedoeld voor zijn partner, is in een ander daglicht komen te staan nu blijkt dat meerdere leraren van deze school 'veel te intiem' met leerlingen omgingen.

Het gaat vaker mis: de advocaat van lerarenvakbond AOB krijgt jaarlijks te maken met zo'n 25 ontslagzaken vanwege grensoverschrijdend gedrag van leraren op sociale media. Niet alleen seksueel getinte zaken zijn aanleiding voor ophef. Neem de gymnastiekleraar uit Maastricht die vorig jaar schijnbaar cokesnuivend werd vereeuwigd op de tribune bij Feyenoord - Ajax. Zijn leerlingen deelden het filmpje daarvan honderden keren via Facebook.

Is dit de schaduwzijde van het gebruik van internet en smartphones door zowel leerlingen als leraren? Ja, zegt leraar Sanne Kuyt, die sociale media al vol inzet op de basisschool waar hij werkt. Maar het is ook een kwestie van ethiek en mediawijsheid. ,,Wat doe je wel, wat doe je niet? Ik breng mijn leerlingen altijd bij dat alles wat ze op internet doen, op de voorpagina van een krant moet kunnen die de volgende dag bij hun ouders wordt bezorgd.'' Wellicht ook een les voor die fotograferende leraar in Horn en de snuivende docent uit Maastricht. ,,Als onderwijzer heb je een voorbeeldfunctie.''

Verbieden
Sociale media mijden is nadrukkelijk niet de oplossing, zegt Kuyt. Want de smartphone levert ook zoveel moois op. Kuyt zet hem zelf in tijdens én na lesuren, om informatie op te zoeken, maar ook om vragen over bijvoorbeeld huiswerk te beantwoorden. Daaraan verbindt hij wel duidelijke grenzen. ,,Mobieltjes verbieden is een ontkenning van de wereld om ons heen, dan wordt het verschil tussen school en thuis veel te groot. Maar als een leerling mij één-op-één appt, neem ik hem apart om te laten weten dat ik dat niet wil. Leerlingen toevoegen als vriend op Facebook, dat doe ik ook niet. Als ik klaar ben met werken, stop ik met reageren. Zo wordt duidelijk: er is een verschil tussen mijn privéwereld en school.''

Niet alle leraren hebben hun 'beleid' al zo duidelijk vaststaan. Dat merken onderwijsinstellingen zoals de VO-raad voor voorgezet onderwijs en Kennisnet, de organisatie voor onderwijs en ICT. Zij krijgen steeds meer vragen van leraren, die willen weten hoe ze moeten omgaan met sociale media. Er worden congressen georganiseerd, bijeenkomsten gepland. Een woordvoerder van de AOB: ,,Er is sprake van een grote verandering in het onderwijs, leraren worstelen met hoe ze daarmee om kunnen gaan. Wat laat je wel en niet toe op Facebook?''

Handvatten
Kennisnet ziet dat ook, aan de brochures over het onderwerp die in rap tempo worden gedownload en artikelen die talloze keren worden gedeeld op - hoe toepasselijk - Facebook. Remco Pijpers, specialist op dit gebied bij Kennisnet, hoopt dat die handvatten bieden zodat elke school zelf kan bepalen hoe het beste met het onderwerp omgegaan kan worden. ,,Zij weten zelf wat het beste werkt.''

En het onderwijs gaat ook daadwerkelijk aan de slag. Waar Pijpers in 2013 nog constateerde dat scholen koudwatervrees hadden bij het gebruik van sociale media om lesstof over te brengen, ziet hij dat deze nu volop in het diepe springen. ,,Het kan enorm helpen om lesstof zo te behandelen, maar ook als docenten zich van hun menselijke kant laten zien, bijvoorbeeld door hun favoriete muziek te delen. Dat maakt leerlingen enthousiast. Vroeger ging ik met een groepje medescholieren langs bij mijn favoriete lerares, dan was het wachten of je binnen kwam.'' Toch: wat er ook gebeurt, een docent mag nooit vergeten dat hij het visitekaartje van de school is. ,,En een leraar is niet je beste vriend.''